Η φωτογράφος Mies Cosemans μας ρίχνει στον κόσμο της γυναικείας φυλακής του Hasselt

H γεννημένη στο Χάσελτ φωτογράφος Mies Cosemans παρουσιάζει μια νέα έκθεση για τη ζωή στο γυναικείο τμήμα της φυλακής Hasselt (Λιμβούργο). Με τίτλο «Fragmenten uit Sectie 80» (Αποσπάσματα από την Πτέρυγα 80), η έκθεση συγκεντρώνει φωτογραφίες που συνοδεύονται από δηλώσεις και αποσπάσματα από τις μακροχρόνιες συνομιλίες που είχε με πάνω από δέκα κρατούμενες.

Αυτή δεν είναι η πρώτη προσπάθεια της Mies Cosemans. Πριν από δύο χρόνια, είχε ήδη πραγματοποιήσει ένα φωτογραφικό πρότζεκτ με οκτώ κρατούμενους για ισόβια κάθειρξη. Οι άνδρες είχαν την ευκαιρία να τραβήξουν μόνοι τους φωτογραφίες και τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε έκθεση για τους φίλους και την οικογένειά τους. «Μπαίνουμε σε έναν άλλο κόσμο. Μετά από αυτό το έργο, ένιωσα την ανάγκη, ως εξωτερικός παρατηρητής, αλλά και ως γυναίκα και μητέρα, να αποτυπώσω αυτή τη ζωή σε εικόνες», εξηγεί η Mies Cosemans.

Η διοίκηση της φυλακής εξουσιοδότησε την κα Cosemans να τραβήξει τη δική της σειρά φωτογραφιών. Για έξι μήνες, επισκεπτόταν τη φυλακή κάθε δύο εβδομάδες. Η φυλακή του Χάσελτ φιλοξενεί από 40 έως 50 γυναίκες σε σύνολο 600 κρατουμένων. Με 12 από αυτές, η φωτογράφος είχε πολύωρες συνομιλίες.

«Πρόκειται για μια πολύ μικρή ομάδα, αλλά και πολύ ευάλωτη», λέει η Mies Cosemans. «Συχνά, οι ίδιες είχαν δύσκολα παιδικά χρόνια. Υπήρξαν θύματα παραμέλησης ή σεξουαλικής κακοποίησης. Η πορεία τους μέχρι να καταλήξουν στη φυλακή, κάθε άλλο παρά ομαλή και εύκολη ήταν. Δεν παραβλέπουμε τις πράξεις που διέπραξαν, αλλά κάπου, καταλαβαίνουμε την κατάστασή τους, όπως εξηγεί η δημιουργός.

Αυτή είναι άλλωστε η ιδέα που θέλει να μεταφέρει η Cosemans μέσα από τις φωτογραφίες της. «Ήδη κρίνονται από την κοινωνία και το σύστημα, αλλά μερικές φορές είναι ενδιαφέρον να ανακαλύψουμε την ιστορία πίσω από αυτούς τους ανθρώπους. Μια γυναίκα μου επεσήμανε ότι, είτε κρατούμαστε μέσα σε τέσσερις τοίχους είτε όχι, είμαστε όλοι άνθρωποι».

Κάθε μέρα είναι η ίδια

Η φωτογράφος εναλλάσσει τις λήψεις της με λόγια των κρατουμένων. «Ήθελα να καταλάβω πώς εξελίσσεται η ζωή σε αυτόν τον άλλο κόσμο. Δεν με ενδιέφερε απαραίτητα το παρελθόν τους ή τι είχαν κάνει, αλλά αυτά τα στοιχεία εμφανίζονται πολύ συχνά στις συζητήσεις μας».

Συζήτησε επίσης μαζί τους τι σημαίνει να χάνει κανείς τον έλεγχο της ζωής του. «Κάθε πτυχή της ζωής τους μέσα σε αυτούς τους τοίχους ρυθμίζεται. Ξυπνούν μια συγκεκριμένη ώρα και τους φέρνουν τα γεύματά τους. Μερικές φορές μπορούν να εργαστούν ή να αθληθούν, αλλά συχνά οι πόρτες των κελιών παραμένουν κλειστές και βρίσκονται μόνες. Αυτές οι δημιουργικές και αθλητικές δραστηριότητες, που διοργανώνονται από συλλόγους όπως το Rode Antraciet, είναι εξαιρετικά σημαντικές για τους κρατούμενους.

«Πολλές γυναίκες μου είπαν ότι οι μέρες είναι πολύ παρόμοιες», συνεχίζει η Cosemans. «Χρειάζεται τεράστια υπομονή για να ξεπεράσεις αυτή τη στιγμή. Αυτό που έχω ακούσει πολλές φορές είναι ότι με την πάροδο του χρόνου, δεν νιώθεις πραγματικά πια άνθρωπος. Όλα διέπονται από ρουτίνες και δομές».

Ο φόβος της ελευθερίας

Αν και η καθημερινή δομή, λένε οι γυναίκες, είναι «απανθρωπιστική», πολλοί φοβούνται επίσης τη στιγμή που αυτή η δομή πάψει να υφίσταται. «Οπότε είναι πολύ διφορούμενο. Συνηθίζεις αυτή τη συνθήκη. Όταν βγαίνουν, όλα αυτά εξαφανίζονται», λέει η φωτογράφος.

Μερικοί κρατούμενοι φοβούνται επίσης την αντιπαράθεση με ανθρώπους από το παρελθόν τους. «Αυτά μπορεί να είναι μια κακή επιρροή. Επιπλέον, δεν ξέρουν τι να περιμένουν και σε ποιον μπορούν ακόμα να βασιστούν. Συχνά είναι επίσης μόνοι, επειδή πολλά μέλη της οικογένειας ή φίλοι τους έχουν εγκαταλείψει».

Το προσωπικό επαίνεσε την έκθεση 

Την Παρασκευή, η έκθεση άνοιξε επίσημα τις πόρτες της στη παλία φυλακή του Hasselt, όπου σήμερα στεγάζεται η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου (UHasselt). «Ήταν μια πολύ ωραία βραδιά. Ήρθαν πολλοί επισκέπτες και αυτός ήταν ακριβώς ο στόχος. Θέλουμε να δείξουμε τη ζωή πίσω από τους τοίχους στον έξω κόσμο. Είδα πραγματικά ότι άγγιξε τους ανθρώπους».

Μεταξύ των επισκεπτών ήταν και μεγάλη αντιπροσωπεία του προσωπικού των φυλακών. «Χάρηκα που βρήκαν την έκθεση πολύ όμορφη. Ήταν επίσης εμπλουτιστική για αυτούς. Η νέα διευθύντρια της φυλακής τόνισε επίσης πόσο σημαντικά θεωρούσε αυτά τα έργα».

Όσοι επιθυμούν να επισκεφθούν την έκθεση «Fragments of Section 80» μπορούν να το κάνουν δωρεάν. Το κτίριο και η έκθεση είναι προσβάσιμα από Δευτέρα έως Παρασκευή από τις 9 το πρωί έως τις 10 το βράδυ. Η έκθεση συνεχίζεται έως τις 2 Φεβρουαρίου. Επιπλέον, το κτίριο της παλιάς φυλακής έχει διατηρήσει πολλά σύμβολα που προδίδουν την προηγούμενη λειτουργία του. Μια συναρπαστική ματιά στα παρασκήνια ενός χώρου που κάποτε φιλοξενούσε τους απόκληρους της κοινωνίας, αλλά πλέον στεγάζει τους πολίτες του αύριο.