Εισαγωγή από τον Γιάννη Δήμα
Έριχνα μία τελευταία ματιά πριν τη δημοσίευση της συνέντευξη μας με τον Σπύρο όταν συνειδητοποίησα τον χρόνο από την πρώτη μας γνωριμία, από την πρώτη μας συνεργασία. Και από την πρώτη μας συνέντευξη. Χωρίς προειδοποίηση του ζήτησα, τότε, να τον φωτογραφήσω για να κάνουμε ένα άρθρο στο περιοδικό μας, το FACES.
Είναι γνωστό πως οι φωτογράφοι ΔΕΝ φωτογραφίζονται εύκολα. Αλλά και ο βαθμός εμπιστοσύνης που είχαμε μεταξύ μας και το εξαιρετικό momentum για τον Σπύρο Παλούκη με το Daydreaming, την παρουσίαση της δικής του «Έδεσσας» στον Περίπλου στις Βρυξέλλες, έκαναν τα πράγματα όπως πρέπει να είναι: απλά και ανθρώπινα. (Μπορείτε να διαβάσετε την, πριν από 15 χρόνια, συνομιλία μας με τον Σπύρο ΕΔΩ)
Δεκαπέντε χρόνια μετά η επαφή μας είναι πάντα ουσιώδης. Είμαστε εκεί και με λίγα λόγια καταλαβαίνουμε ακόμα πιο πολλά. Και εκεί αρχίζουν οι ωραίες ιστορίες, τα ταξίδια, οι νέες γνωριμίες, οι ωραίες εικόνες. Έτσι αποκτούν τα πράγματα έννοια για όσους θέλουν να δημιουργούν.
Η 3η θέση στον διαγωνισμό της Arthens Photo World ήταν απλά η αφορμή για να χαρούμε ακόμα μία φορά με τα φωτογραφικά αποτυπώματα του Σπύρου αλλά και να κάνουμε αυτό το μικρό αφιέρωμα.
Συγχαρητήρια Σπύρο, κυρίως για τον σιωπηλό τρόπο που έχεις μάθει να επιμένεις.
Να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Δήμητρη Ναυρίδη που ανέλαβε την φετινή μας συζήτηση αλλά και στην Άντζελα Σακκά που με βοήθησε στην αντίστοιχη πριν 15 χρόνια.
3ο Βραβείο για τον Σπύρο Παλούκη στην Athens Photo World
Κείμενο και επιμέλεια συνέντευξης Δημήτρης Ναυρίδης
Ο Σπύρος Παλούκης ήταν ανάμεσα στους τρεις φιναλίστ της φετινής διοργάνωσης του Athens Photo World. Το APW, το ετήσιο και μεγαλύτερο φεστιβάλ φωτορεπορτάζ της Αθήνα, επέστρεψε για 6η χρονιά, με στόχο πάντα την ανάδειξη του έργου των ελλήνων φωτογράφων. Στο πλαίσιο του φεστιβάλ, ο Σπύρος Παλούκης με το έργο του «Αγαπάτε Αλλήλους» κατέλαβε την τιμητική τρίτη θέση, στην τελετή που διεξήχθη το Σαββατοκύριακο 18-19 Ιανουαρίου στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων.
Ο Σπύρος Παλούκης δεν είναι άγνωστος στο βελγικό κοινό. Έχοντας περάσει χρόνο των σπουδών του στο Βέλγιο, και συγκεκριμένα στην Αμβέρσα, έχει ξεκινήσει τα φωτογραφικά του πρότζεκτ εδώ, παρουσιάζοντας το εξαιρετικό πορτφόλιο «Daydreaming», σε διάφορους χώρους στις Βρυξέλλες, αλλά και αλλού. Θυμίζουμε πως στο «Daydreaming: εκατό Έλληνες του Βελγίου ονειρεύονται την Ελλάδα» έχουν φωτογραφηθεί με τα μάτια κλειστά εκατό Έλληνες του Βελγίου που κατοικούν σε διάφορες πόλεις και ανήκουν σε διάφορες κοινωνικοοικονομικές βαθμίδες. Το όραμα του συγκεκριμένου έργου συνίσταται στη φωτογραφική καταγραφή αυτών των ανθρώπων, των ιστοριών, των εστιών και των ονείρων τους.
Με αφορμή το τελευταίο του πορτφόλιο, το βραβευμένο πλέον «Αγαπάτε Αλλήλους», το Newsville συνομιλεί με τον Σπύρο Παλούκη, σε μια συζήτηση που περιλαμβάνει Τέχνη, σχέδια και….λίγες Βρυξέλλες.
ΑΓΑΠΑΤΕ ΑΛΛΗΛΟΥΣ
Το Πορτραίτο της Πίστης στην Ελλάδα από τον Σπύρο Παλούκη
Πρώτα απ΄όλα Σπύρο συγχαρητήρια για το βραβείο στο Athens Photo World. Ποιοι ήταν οι λόγοι συμμετοχής σου σε αυτόν τον διαγωνισμό;
Εδώ και μια δεκαετία περίπου, επικεντρώθηκα κυρίως στην εφαρμοσμένη φωτογραφία. Πέρασε ένα μεγάλο διάστημα που απορροφήθηκα από το βιοποριστικό κομμάτι της φωτογραφίας.
Αισθανόμουν πως δεν έχω κάτι να πω καλλιτεχνικά. Κατά τη διάρκεια όμως της πανδημίας, αφού μεσολάβησε ένα συναίσθημα απόλυτου αδιεξόδου, συνειδητοποίησα πως ο λόγος που έγινα φωτογράφος είναι για να αφηγούμαι ιστορίες που μου προκαλούν περιέργεια και ενδιαφέρον και όχι απλώς να εκτελώ τις απαιτήσεις του εκάστοτε πελάτη.
Ευτυχώς στο δρόμο μου βρέθηκε ο Στράτος Καλαφάτης, που αντικειμενικά είναι ο κορυφαίος σύγχρονος Έλληνας φωτογράφος με σοβαρό καλλιτεχνικό έργο, ο οποίος είχε ξεκινήσει ένα μακροχρόνιο σεμινάριο δημιουργικής φωτογραφίας στην Θεσσαλονίκη, το οποίο και παρακολούθησα. Γρήγορα ξεκαθάρισα κάποιες τεχνικές και εννοιολογικές αγκυλώσεις που με ταλαιπωρούσαν και κατά μια έννοια έκανα μια επανεκκίνηση στον τρόπο ζωής και φωτογραφικής μου κοσμοθέασης. Όλο αυτό δεν έγινε φυσικά σε μια ημέρα, η τέχνη όπως και η ζωή, είναι μαραθώνιος, θέλουν το χρόνο τους. Κάπως έτσι αποφάσισα να επικεντρωθώ σε μακροχρόνια πρότζεκτ που πρωτίστως θα μου δίνουν χαρά και θα λένε μια ιστορία που έχει λόγο να επικοινωνηθεί προς τα έξω.
Το ΑPW ήταν για μένα η ευκαιρία να δείξω στον κόσμο για πρώτη φορά ένα δείγμα -έπειτα από πέντε χρόνια σιωπηλής δουλειάς- της φωτογραφικής εργασίας που κάνω με τίτλο «Αγαπάτε Αλλήλους: Το πορτρέτο της πίστης στην Ελλάδα». Λαμβάνοντας το τρίτο βραβείο για κάτι που ακόμη είναι εν εξελίξει, μου έδωσε και μου δίνει χαρά ώστε να συνεχίσω και να ολοκληρώσω το σύνθετο αυτό έργο. Η βράβευση είναι σαν ένα φιλικό σκούντημα στον ώμο που μου λέει: «καλά πας, προχώρα».
Πώς αναπτύχθηκε η ιδέα για αυτή τη φωτογραφική δουλειά; Υπήρχαν συγκεκριμένες επιρροές ή προσωπικές εμπειρίες που σε οδήγησαν σε αυτή την κατεύθυνση;
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με πλούσια Ιστορία. Έχει μικρό πληθυσμό όπως ξέρουμε, γύρω στα δέκα εκατομμύρια, και μεγάλα σύνορα σε στεριά και θάλασσα. Η ανθρωπογεωγραφία της αποτελείται κυρίως από Έλληνες αλλά και από ένα ποσοστό μεταναστών και προσφύγων. Στην Ελλάδα αν και επικρατεί θρησκευτική ομοιογένεια (οι Έλληνες στο θρήσκευμα δηλώνουν Χριστιανοί Ορθόδοξοι, σε ένα ποσοστό 90%), υπάρχει στο περιθώριο μια πολυφωνία θρησκευτικών κοινοτήτων με βάση τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες – Χριστιανισμός, Ιουδαϊσμός, Ισλάμ, στοιχείο που περιέχει εθνογραφικό και ανθρωπολογικό ενδιαφέρον. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι κατοικούν στην ίδια χώρα και τελούν τα θρησκευτικά τους πιστεύω άλλοτε αγνοώντας ο ένας τον άλλο και άλλοτε συνυπάρχοντας. Συνδετικός κρίκος όλων τους είναι η Πίστη.
Μέσα μου υπάρχει μια προσωπική αναζήτηση για τον Θεό, και μια καλλιτεχνική περιέργεια για χώρους που θεωρούνται άβατα, και τους ανθρώπους που ανήκουν σε αυτούς. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα διαδικασία να παρατηρείς τους άλλους (αλλά και τον εαυτό σου), όταν βρίσκεσαι σε τόπους λατρείας. Κινούμενος σε αυτά τα μέρη, πάντα κάτι ανακαλύπτω για εμένα προσωπικά αλλά και για ολάκερο το σύμπαν.
ΑΓΑΠΑΤΕ ΑΛΛΗΛΟΥΣ
Το Πορτραίτο της Πίστης στην Ελλάδα από τον Σπύρο Παλούκη
Πες μας λίγα λόγια για το έργο που βραβεύτηκε. Τι το κάνει ιδιαίτερο για εσένα;
Νομίζω ότι με τον τίτλο που έχω δώσει στην φωτογραφική μου εργασία, κατευθείαν μέσα από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, θέλω να περάσω ένα μήνυμα. Ότι οι θρησκείες διαχωρίζουν τους ανθρώπους, ενώ η πίστη τους ενώνει. Ο Θεός μπορεί να έχει πολλά ονόματα, αλλά είναι ένας. Και μόνο μέσω της αγάπης προς τον πλησίον μπορείς να τον προσεγγίσεις. Οπότε το μήνυμα της αγάπης είναι η ουσία του πρότζεκτ και φυσικά της ζωής.
Η ιδιαιτερότητα του για εμένα είναι ότι τακτοποιεί το σύμπαν μου, κατά μια έννοια. Συνδέει αναζητήσεις προσωπικές και χριστιανικές, οικογενειακές ιστορίες μιας και κατάγομαι από οικογένεια που υπήρξαν και υπάρχουν ιερείς και μοναχές στο κοντινό μου περιβάλλον, και καλλιτεχνικές επιθυμίες (ένα οδοιπορικό στην Ελλάδα με αιτία, μιας και περνάω από τα χωριά των Αλεβιτών στον Έβρο, τα πομακοχώρια στην Θράκη, το Άγιο Όρος, κοινότητες Αρμένιων, Εβραίων, Καθολικών, Αφρικανών, Χριστιανών, Ινδουιστών κτλ) και ενώνει κουκκίδες που είχα μέσα μου αλλά αγνοούσα πώς (και αν) συνδέονται.
Θα γυρίσουμε τον χρόνο λίγο πίσω, στην εποχή του «Daydreaming». Ήταν η δουλειά που ουσιαστικά σε σύστησε στο κοινό, και η οποία δημιουργήθηκε εξολοκλήρου στο Βέλγιο. Τι σου έμαθε αυτό το πρότζεκτ και έχει επηρεάσει με κάποιον τρόπο την μετέπειτα πορεία σου;
Το 2010, στο Daydreaming φωτογράφισα γύρω στους 250 Έλληνες στο Βέλγιο για τις ανάγκες του βιβλίου που είχα κάνει με τίτλο «Daydreaming: εκατό Έλληνες του Βελγίου ονειρεύονται την Ελλάδα». Δεν γνώριζα σχεδόν κανέναν τους, αλλά κατάφερα να τους πείσω να φωτογραφηθούν, πολλούς από αυτούς με τη δική σου συμβολή και προτροπή και σε ευχαριστώ για άλλη μια φορά για την αμέριστη βοήθειά σου. Αυτό που ήταν πολύ σημαντικό τότε και παραμένει άκρως σημαντικό τώρα, όπως και σε κάθε φωτογράφηση πορτρέτου, είναι το ζήτημα της εμπιστοσύνης.
Συνήθως οι άνθρωποι που φωτογραφίζω μου είναι άγνωστοι, αλλά μέσα από τη διαδικασία της φωτογραφίας γνωριζόμαστε, και ενίοτε γινόμαστε και φίλοι. Δημιουργείται ένα κλίμα εμπιστοσύνης που χωρίς αυτό είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει μια καλή πραγματική φωτογραφία. Κάθε φωτογράφηση γίνεται με σεβασμό και διακριτικότητα. Και φυσικά μεγάλο ρόλο έχει να κάνει η διαχείριση των εικόνων, το που και αν θα δημοσιευτούν. Γενικά αποφεύγω να ποστάρω φωτογραφίες ανθρώπων στο ίντερνετ, ειδικά όταν ένα έργο είναι ακόμη εν εξελίξει, γιατί νιώθω ότι αποδυναμώνω το έργο μου.
Όταν κάτι ολοκληρώνεται, και ανοίγει τα φτερά του και βγαίνει προς τα έξω μέσω μιας έκθεσης, τότε ξεκινάει και μια γιορτή, εξωστρέφειας, χαράς, επικοινωνίας. Επίσης, από το Daydreaming κι έπειτα, έχω μάθει όταν ξεκινάω ένα νέο πρότζεκτ εκτός Ελλάδας, το πρώτο πράγμα που θα κάνω είναι να αναζητήσω τον ελληνικό πυρήνα του εκάστοτε μέρους. Αυτό (θα) είναι το σημείο μηδέν και σημείο εκκίνησης μου.
“Daydreaming”: Εκατό Έλληνες του Βελγίου ονειρεύονται την Ελλάδα
Tα φωτογραφικά σου πρότζεκτ χαρακτηρίζονται από μια αίσθηση νοσταλγίας ή και απομάκρυνσης, ενώ διακατέχονται από έντονο συναισθηματικό βάθος. Υπάρχουν συγκεκριμένες προσωπικές αναφορές ή βιώματα που σε οδήγησαν σε αυτό το μοτίβο;
Νομίζω ότι αυτό που μου αρέσει στην φωτογραφία είναι το ταξίδι. Ένα ταξίδι από μέσα προς έξω και ένα από έξω προς τα μέσα. Κάθε άνθρωπος, κάθε πορτρέτο, κάθε συνάντηση, είναι ένα νέο ταξίδι μέσα στο μεγάλο ταξίδι της ζωής, μια νέα αρχή. Κάθε κλικ που κάνω, συμπυκνώνει την εμπειρία μου και μαζί την φωτογραφική και βιολογική μου ηλικία. Από μικρή ηλικία με συνάρπαζε να παρατηρώ τους ανθρώπους. Οπότε αυτό μου συμβαίνει και με την φωτογραφία. Κρατάω μια απόσταση και παρατηρώ τον άλλο. Λέγεται ότι κάθε φωτογραφία που κάνουμε είναι ένα αυτοπορτρέτο, και συμφωνώ απόλυτα με αυτό.
Η φωτογραφία είναι για σένα περισσότερο μια μορφή τέχνης ή ένα μέσο επικοινωνίας; Πώς ισορροπείς ανάμεσα σε αυτές τις δύο διαστάσεις;
Είναι μια μορφή έκφρασης που με βοηθάει να παρατηρήσω και να τακτοποιήσω το σύμπαν μου.
Στόχος μου μέσω της δουλειάς μου είναι να δώσω φωνή σε αυτούς που δεν ακούγονται. Το προσωπικό να γίνει συλλογικό. Για παράδειγμα στο «Αγαπάτε Αλλήλους» μιλάω για την Ελλάδα και την πολυφωνία των θρησκειών σε ένα κατά μια έννοια συντηρητικό περιβάλλον, αλλά αναζητώντας την πίστη των άλλων νομίζω πως μιλάω για όλους. Το ίδιο και στο Daydreaming – μιλούσα για τους έλληνες μετανάστες του Βελγίου αλλά γενικά αναφερόμουν σε όλους όσους άφησαν κάτι πίσω τους, μια ζωή, ένα σπίτι, μια αγάπη, μια χώρα και έκαναν μια νέα αρχή είτε από επιλογή είτε από ανάγκη.
Ποιες είναι οι επόμενες δημιουργικές σου κατευθύνσεις; Υπάρχει κάποιο νέο πρότζεκτ που ετοιμάζεις ή κάτι που σε ενθουσιάζει ιδιαίτερα για το μέλλον;
Το «Αγαπάτε Αλλήλους» μπαίνει στην τελική του ευθεία ώστε να το ολοκληρώσω, ελπίζω φέτος. Είναι κατά μια έννοια σαν ένα διδακτορικό, που προσπαθώ να βάλω κι εγώ το φωτογραφικό μου λιθαράκι στο σύμπαν, μιας κι ασχολούμαι πέντε χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί και να πάρει μορφή βιβλίου. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με το «Φως εκ φωτός», ένα παράλληλο πρότζεκτ / βιβλίο που κάνω εδώ και μερικά χρόνια για την Μύκονο. Δυο φωτογραφικά διδακτορικά δηλαδή, με πολλές φωτογραφίες, βιώματα, γνωριμίες, έρευνα, σκέψεις και ζυμώσεις. Ετοιμάζομαι τον Απρίλιο να κάνω και ένα φωτογραφικό διάλειμμα από αυτά, πηγαίνοντας στην Αρμενία μέσω του προγράμματος της Ε.Ε. με τίτλο Culture Moves Europe για να φωτογραφήσω κι εκεί το θρησκευτικό κομμάτι της χώρας και πολλά πορτραίτα μιας και οραματίζομαι να αφηγηθώ την ιστορία της Αρμενίας μέσω δέκα αντιπροσωπευτικών πορτραίτων. Αυτά εύχομαι να τα πούμε στην επόμενη συνέντευξη, και ίσως σε κάποια παρουσίαση του έργου μου στις αγαπημένες Βρυξέλλες!
ΑΓΑΠΑΤΕ ΑΛΛΗΛΟΥΣ
Το Πορτραίτο της Πίστης στην Ελλάδα από τον Σπύρο Παλούκη
Λίγα λόγια για το «Αγαπάτε Αλλήλους»
Το Πορτραίτο της Πίστης στην Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα µε πλούσια Ιστορία. Έχει μικρό πληθυσμό (δέκα εκατομμύρια), και μεγάλα σύνορα σε στεριά και θάλασσα. Η ανθρωπογεωγραφία της αποτελείται κυρίως από Έλληνες αλλά και από ένα ποσοστό μεταναστών και προσφύγων. Στην Ελλάδα αν και επικρατεί θρησκευτική ομοιογένεια (οι Έλληνες στο θρήσκευμα δηλώνουν Χριστιανοί Ορθόδοξοι, σε ένα ποσοστό 90%), στο περιθώριο υπάρχει μια πολυφωνία θρησκευτικών κοινοτήτων µε βάση τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες –Χριστιανισμός, Ιουδαϊσμός, Ισλάμ, στοιχείο που περιέχει εθνογραφικό και ανθρωπολογικό ενδιαφέρον. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι κατοικούν στην ίδια χώρα και τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, άλλοτε αγνοώντας ο ένας τον άλλο και άλλοτε συνυπάρχοντας. Συνδετικός κρίκος όλων τους είναι η Πίστη.
Σε κάθε θρησκεία, υπάρχει μια θεμελιώδης, επαναλαμβανόμενη πολυεπίπεδη θεματική: η δύναμη της Πίστης να θεραπεύει, να εξαγνίζει το τραύμα, να τιμάει τους νεκρούς, να εκφράζει το μυστήριο και την ομορφιά της ζωής. Ανά τους αιώνες οι θρησκείες αντικατόπτριζαν η µία την άλλη. Δανείζονταν χειρονομίες, ύμνους, έθιμα μέχρι και αγίους μεταξύ τους. Οι θρησκείες ήταν και είναι πάντα πολλές, και διαχώριζαν τους ανθρώπους. Η Πίστη όμως είναι μία. Το ίδιο και η ανθρωπότητα. Ένας είναι και ο Θεός, και µία είναι και η αγάπη. Ωστόσο, για πιστέψει κάποιος πραγματικά η διαδρομή δεν είναι απλά διανοητική· είναι ακόμη πιο εσωτερική και περνάει μέσα από την καρδία. Γιατί για να αγαπήσεις ουσιαστικά τον Θεό και τον εαυτό σου, πρέπει απαραίτητα να αγαπήσεις τον διπλανό σου –ακόμη και τον εχθρό σου.
Η παρούσα φωτογραφική εργασία επικεντρώνεται κυρίως στην οικουμενικότητα της Πίστης µέσω της αγάπης για τον πλησίον και στην αποδοχή της διαφορετικότητας. Περιλαμβάνει ως επί τω πλείστον πορτραίτα, τοπία και λεπτομέρειες λατρευτικών αντικειμένων. Τα πορτραίτα αποτελούν τον συνδετικό ιστό της εργασίας και πραγματοποιούνται σε τόπους λατρείας στην Ελλάδα, σε οικείους εσωτερικούς χώρους, αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον των πόλεων. Ο Έλληνας, ο μετανάστης ή ο πρόσφυγας, συνδέονται μεταξύ τους µέσω της Πίστης, καθώς φωτίζεται, φωτογραφίζεται και συντίθεται το άυλο της Πίστης, όπου ο άνθρωπος, ο τόπος και η αγάπη «έσονται εις σάρκα µίαν».
ΑΓΑΠΑΤΕ ΑΛΛΗΛΟΥΣ
Το Πορτραίτο της Πίστης στην Ελλάδα από τον Σπύρο Παλούκη
Ο Σπύρος Παλούκης στο διαδίκτυο
Δεν υπάρχουν σχόλια για το άρθρο "Ο Σπύρος Παλούκης νικητής του 3ου βραβείου στη φετινή διοργάνωση του Athens Photo World"