Με αφορμή την αφιερωματική στην Κύπρο, εισαγωγική πράξη που απολαύσαμε κατά τη διάρκεια της θεατρικής παράστασης «Λυσιστράτη», από τη θεατρική ομάδα ΘΕΣΠΙΣ, η Σίλια Χριστοδούλου, εκπρόσωπος του Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου και μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου, μας μιλάει με αίσθηση ευθύνης για το χρέος της διατήρισης μνήμης, στην πρωτεύουσα της ενωμένης Ευρώπης.
Γράφει η Σίλια Χριστοδούλου
Η ιδέα ενός αφιερώματος για την Κύπρο ήρθε επιτακτικά αλλά κι αβίαστα λόγω χρονικών συγκηριών. Το 2024 σηματοδοτεί για την ιστορία του νησιού 50 χρόνια μετά τον πόλεμο του 1974 και 20 χρόνια μετά την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. Τα σύνορα αυτής της πατρίδας μου παραμένουν τα πιο προβληματικά σύνορα του ευρωπαϊκού οικοδομήματός μισό αιώνα μετά από μία τραγωδία που σημάδεψε τις συνειδήσεις όχι μόνο των Κυπρίων πολιτών αλλά και των περισσότερων Ελλήνων ανά την οικουμένη. Θεώρησα λοιπόν σκανδαλώδη την όποια σιωπή των ελληνόφωνων των Βρυξελλών μιας που εδώ χτυπά η καρδιά των ευρωπαϊκών θεσμών και διεθνών οργανισμών με γεωπολιτική σημασία. Κατά κάποιο τρόπο μια αίσθηση ευθύνης και χρέους με οδήγησε να απευθυνθώ σε ελληνόφωνους πολιτιστικούς φορείς και με ανακούφιση είδα καλή διάθεση και προθυμία να συμμετέχουν σε κάποια πολιτιστική εκδήλωση σχετική με την Κύπρο όταν επισημάνθηκε η τραγική επέτειος.
Σε αυτό το εγχείρημα ο Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου* ήταν και είναι ο φάρος που φωτίζει τον δρόμο των συνεργιών ανάμεσα σε Έλληνες, Κύπριους και ομογενείς σε ότι αφορά καλλιτεχνικές συμπράξεις και διατήρηση πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και προώθηση του πλούτου νέων δημιουργών. Έτσι σαν εκπρόσωπος αυτού του φορέα στο Βέλγιο μπόρεσα να σταθώ πλάι στην ευαισθησία του λόγιου διανοούμενου Αριστείδη Λαυρέντζου για να σκαρώσουμε 15 λεπτά στιγμιότυπα από ποιήση για την Κύπρο και τον ευχαριστώ από καρδιάς. Μιας που ο θίασος ΘΕΣΠΙΣ μας παραχώρισε αυτό το βήμα επί σκηνής με ένα lever de rideau έπρεπε να τιμήσουμε επαρκώς την ελληνόφωνη λογοτεχνία του νησιού.
Με αφετηρία τις συμβουλές της ασίγαστα ενεργούς Προέδρου του Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας και Κύπρου κας Σίσσυς Σιγιουλτζή-Ρουκά ανατρέξαμε σε μια ψηφιακή έκδοση* ωστέ να αποδώσουμε την συμβολή των Κυπρίων ποιητών στην ιστορική διάσταση του δράματος της νήσου. Ο πολύ δραστήριος διανοητής κι επίτιμος Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου, ο δρ Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδης ήταν επίσης στις επάλξεις με ενδιαφέρουσες προτάσεις πέρα από το ανθολόγιο που συστάθηκε με δική του πρωτοβουλία. Θα ήθελα και προσωπικά να τους ευχαριστήσω εκ νέου με αφορμή αυτό το άρθρο για την στήριξη και καθοδηγησή τους.
Σε συνέχεια έγιναν κάποιες βιβλιογραφικές έρευνες και σταθήκαμε πέρα από τους 25 Κύπριους ποιητές που παρουσιάστηκαν και σε 3 Έλληνες εκ των οποίων οι δύο Νομπελίστες μας καθώς δεν νοείται ελληνόφωνη λογοτεχνία που στιγματίζει χωρίς την δική τους φωνή. Όπως ο δρ Ιωσηφίδης, ο επίσης τέως Πρόεδρος της Ένωσης Λογοτεχνών Κυπρου, Χρίστος Χατζήπαπας, καθώς και τα μέλη Παύλος Ανδρέου, Κυριάκος Στυλιανού και Χρίστος Τσιάηλης επελέξαν οι ίδιοι ποιό ποιήμα τους ήθελαν να ακουστεί στις Βρυξέλλες για πρώτη φορά, οι δύο τελευταίοι μάλιστα έγραψαν τους στίχους που ακούστηκαν ειδικά για την περίσταση τιμώντας τον θίασο που μας φιλοξένησε!
Οι ηθοποιοί του ΘΕΣΠΙ, και θα μου επιτρέψετε να τους αναφέρω ονομαστικά, ο Αντώνης Καστρισιανάκης, η Άρτεμις Μενούνου, ο Βασίλης Μάγνης, ο Βασίλης Πούλος, ο Γιώργης Καταλαγαριανάκης, ο Γιώργος Μαγκλής, ο Κωνσταντίνος Μανιάτης, ο Κωστής Γεραρής, η Μάρθα Σταμπολίδου, η Ναταλία Καπετανάκη, ο Τάσος Φιλιππίδης, ο Χάρης Ξενογιάννης κι οι κυπριακής καταγωγής Τίνα Χατζηθωμά κι Ελίζα Devillers στάθηκαν απέναντι σε κάθε ποιητική δημιουργία με σεβασμό, ήθος και κατέθεσαν την ψυχή τους στηρίζοντας λέξεις που ζητούσαν να περιπλανηθούν στ’αυτιά του κόσμου. Ο απόηχος των μηνυμάτων τους μας ακολουθεί ακόμη.
Για τους Κύπριους θεατές και τους Ελλαδίτες που αφουγκράστηκαν την δουλειά μας πυροδοτήθηκε η συλλογική κι η ατομική τους μνήμη: το φουαγιέ του θεάτρου μετά από καθεμία από τις 5 παραστάσεις γέμισε εκμυστηρεύσεις που έχουν να κάνουν με βιώματα γύρω από το 1974, προσωπικές στενές σχέσεις που έχει ο καθένας με την Κύπρο και τους ανθρώπους της αλλά και με καθαυτήν την εθνική συνείδηση που έρχεται σε συνάρτηση με την αγάπη για έναν τόπο όπου τα ελληνικά ακούγονται με απόηχο αιώνων στις μορφές που παίρνει η διάλεκτος.
Για τον σκηνοθέτη Αριστείδη Λαυρέντζο που έστησε επί σκηνής το άκουσμα των ποιημάτων και τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου ήταν σημαντικό να θυμηθούμε όλοι μαζί την τραγωδία του 1974 και να γνωρίσει ο κόσμος τον πλούτο των Κυπρίων δημιουργών. Αξίζει να αναφέρουμε ότι πολλοί απ’αυτούς νιώθουν ακόμη και σήμερα ‘φιμωμένοι‘ στην σκηνή των Ελλαδιτικών αλλά κι ευρωπαϊκών πολιτιστικών δρωμένων. Για να μιλήσω και προσωπικά σαν μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου πρέπει να μεταφέρω την τιμή και την συγκίνηση που βιώσαμε όλοι που για πρώτη φορά σε ευρύ κοινό και σε τρείς γλώσσες μεταφέρθηκε ο παλμός της γραφής μας γιατί εκτός από την επιλογή κειμένων έγινε και λογοτεχνική απόδοση στα γαλλικά και στα αγγλικά με δική μου επιμέλεια ωστέ να μας ανακαλύψουν οι μη ελληνόφωνοι Βρυξελλιώτες από το φιλοθέαμον τακτικό και μη κοινό του ΘΕΣΠΙ.
Ξένοι πολιτιστικοί παράγοντες που παρακολούθησαν τις παραστάσεις μίλησαν για προετοιμασία εδάφους για το έργο της Λυσιστράτης και φυσικά πώς θα ήταν διαφορετικά εφόσον ο ελληνόγλωσσος πολιτισμός έχει διαποτίσει την κυπριακή λογοτεχνία. Ένας από τους στόχους που είχα στον νου και με την επαγγελματική ματιά της άλλης μου ιδιότητας ως ψυχολόγος, ήταν δια μέσω των στίχων να μετουσιωθεί το τραύμα του πολέμου. Έτσι το νησί που γέννησε την Αφροδίτη συνάντησε τον Αριστοφάνη μιας που ξεγυμνώνουν κι οι δύο την επιτακτική ανάγκη για παύση ορμών που κινητοποιούν πολέμους. Η μελωδικότητα των στίχων ακούμπησε επιτυχώς τον λυρισμό της συγκεκριμένης μετάφρασης της Λυσιστράτης σε μία καλλιτεχνική συνάντηση που απογείωσε το ευρύτερο αντιπολεμικό μήνυμα χάρη σε όλους τους συντελεστές των επιτυχημένων αυτών παραστάσεων.
Έτσι όπως ο Αριστοφάνης υποδεικνύει τις ανθρώπινες αδυναμίες πίσω από την πολεμόχαρη διάσταση και την έννοια της προσωπικής ευθύνης όταν ο καθένας αναλάβει την διαχείριση του σώματός του σεβόμενος τις ανάγκες του, η σύγχρονη κυπριακή ποιήση δείχνει σήμερα ίσως με πιο έντονο και ξεκάθαρο τρόπο από τις άλλες μορφές ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, την τομή ανάμεσα στην ανδρεία και την πολεμόχαρη διάθεση αλλά και την επιτακτική ανάγκη για σεβασμό και ανθρωπιά. Η ανάμνηση του 1974 που διέπει τους σύγχονους Κύπριους ποιητές υπογραμμίζει ακριβώς τα κατακάθια του πολέμου που δεν αξίζει καμία γενιά να βιώσει στο όνομα των ιδανικών της που αυτά όμως ως αξίες ζητούν να διατηρηθούν προσαρμοσμένα στα κοινωνικά πλαίσια της κάθε εποχής και χώρας. Η Κύπρος ανασταίνεται στα λόγια των ποιητών της και αναμένει επιτακτικά λύση στο πρόβλημα της διχοτόμησής της.
Αυτή η συνεργασία ήταν πιστεύω το πρώτο λιθαράκι για μια σειρά από εκδηλώσεις όπου ο κυπριακός πολιτισμός θα διευρύνει τους ορίζοντές του. Ήδη δύο από τους συμμετέχοντες συγγραφείς εμπνεύστηκαν δημιουργώντας νέα κείμενα χάρη στο βλέμμα του κοινού που παρακολούθησε 23 με 27 Μαϊου την Λυσιστράτη στο θέατρο Comédie Claude Volter. Όλοι μετέχουμε λοιπόν με αρχή τον θίασο ΘΕΣΠΙ σε μια ζωντανή σύζευξη που θα συνεχίσει ανάμεσα στην Κύπρο του πολιτισμού και τον ελληνόφωνο πληθυσμό των Βρυξελλών μα και του Βελγίου ευρύτερα.
Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Μιχαηλίδης/Newsville.be
Δεν υπάρχουν σχόλια για το άρθρο "Σίλια Χριστοδούλου: "Η Κύπρος ανασταίνεται στα λόγια των ποιητών της""