Γιατί αυξάνεται η τιμή του ελαιολάδου;

Γίνεται ένα όλο και πιο σπάνιο αγαθό. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η παραγωγή ελαιολάδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να μειωθεί κατά 39% το 2022-2023 σε σύγκριση με το 2021-2022. Καύσωνες, έλλειψη βροχοπτώσεων… Η κλιματική αλλαγή έχει συνέπειες στην παραγωγή ελιάς. Και ως εκ τούτου στην τιμή του πολύτιμου λαδιού.

Η Ελληνίδα αγρότισσα Ζαχαρούλα Βασιλάκη ατενίζει με θαυμασμό μια τεράστια ελιά που λέγεται ότι είναι διακοσίων ετών και η οποία, παρά τον κεραυνό που την χτύπησε πριν από αρκετά χρόνια, εξακολουθεί να παράγει καρπούς. Όμως στην περιοχή της Χαλκιδικής, η κλιματική αλλαγή, ιδιαίτερα η απουσία χειμώνα, αποδεικνύεται δύσκολο να αντιμετωπιστεί, ακόμη και για έναν τόσο ανθεκτικό δέντρο. «Το κλίμα έχει αλλάξει και τα δέντρα δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Δεν έχουμε πια καθόλου χειμώνα» εξηγεί η 48χρονη βιοκαλλιεργήτρια από τον Πολύγυρο.

Στα μέσα Νοεμβρίου, το θερμόμετρο εξακολουθούσε να δείχνει πάνω από 15°C στην περιοχή. «Αυτή τη στιγμή οι θερμοκρασίες θα πρέπει να είναι 10 βαθμούς», εξηγεί ο Νίκος Άνοιξας, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Doepel, της ελληνικής εθνικής διεπαγγελματικής οργάνωσης επιτραπέζιας ελιάς.

Λίγο πιο μακριά, ο Βαγγέλης Ευαγγελινός, 62 ετών, που από παιδί καλλιεργούσε βρώσιμες ελιές στη γη της οικογένειάς του, δεν θυμάται τόσο δυσμενείς κλιματολογικές συνθήκες όσο αυτές που υπέστη η περιοχή του φέτος, ούτε τόσο κακή σοδειά.

Σύντομες βροχοπτώσεις

«Η βροχόπτωση είναι έντονη και σύντομη, το αντίθετο από αυτό που είναι απαραίτητο για τον εμπλουτισμό του εδάφους», σημειώνει. Αυτή η κατάσταση έχει καταστρέψει εκατομμύρια δέντρα στην περιοχή, σύμφωνα με παραγωγούς και ειδικούς. Αποτέλεσμα: πολλά από αυτά δεν παράγουν πλέον ελιές.

«Αυτό είναι ένα πρόβλημα που έχουμε παρατηρήσει τα τελευταία πέντε χρόνια», προσθέτει η Ζαχαρούλα Βασιλάκη. Γιατί «χρειάζονται περίπου ένας με δύο μήνες κρύου για να ξεκουραστεί το δέντρο (…) για να μπορέσει να δώσει (καρπό) αργότερα», εξηγεί.

Ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα

Οι κολοσσοί του κλάδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιταλία και Ισπανία, αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, ανεβάζοντας τις τιμές του ελαιολάδου και των ελιών, βασικών πυλώνων τροφίμων στην περιοχή της Μεσογείου.

Ο μεγαλύτερος παραγωγός ελαιολάδου στον κόσμο, η Ισπανία, είχε μια πολύ δύσκολη χρονιά το 2022 και η φετινή ξηρασία έχει επιδεινώσει το πρόβλημα.

Αύξηση θερμοκρασίας δύο βαθμών κατά τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ισχυρίζεται ο γεωπόνος και διευθυντής του εργαστηρίου δενδροκομίας του ΑΠΘ, Αθανάσιος Μολασιώτης. Αυτό επηρέασε τους οφθαλμούς της ελιάς, ιδιαίτερα την ποικιλία Χαλκιδικής, η οποία «χρειάζεται χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα», εξηγεί.

Σε αυτή την περιοχή, γνωστή και για τα κρυστάλλινα νερά και τις παραλίες με τη λευκή άμμο, παράγονται περίπου οι μισές επιτραπέζιες ελιές της Ελλάδας, ή με άλλα λόγια 120.000 με 150.000 τόνοι κατά μέσο όρο κάθε χρόνο, σύμφωνα με το περιφερειακό εμπορικό επιμελητήριο.

Τεράστιες επιπτώσεις

Περισσότερες από 150 εταιρείες στην περιοχή δραστηριοποιούνται στην επεξεργασία και εμπορία ελιών και πάνω από το 90% των προϊόντων εξάγονται σε όλο τον κόσμο. Φέτος, η πτώση της ελαιοκομίας βυθίζει τους επιχειρηματίες σε απόγνωση. «Φοβάμαι ότι η κατάσταση θα χειροτερέψει», δηλώνει με απογοήτευση ο πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου, Γιάννης Κουφίδης.

Οι οικονομικές επιπτώσεις στους παραγωγούς είναι ήδη «τεράστιες», σύμφωνα με τον ίδιο, με απώλεια τζίρου περίπου 200 εκατ. ευρώ, μόνο στη Χαλκιδική.

Στην τοπική μονάδα επεξεργασίας ελιάς, η οποία διαχειρίζεται επίσης αφίξεις από όλη τη χώρα, η διοίκηση λέει ότι η παραγωγή μειώνεται τουλάχιστον κατά 70%.

Μελέτη για την κλιματική αλλαγή από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο δείχνει ότι η μέση θερμοκρασία στην περιοχή αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,5 έως 2 βαθμούς τα επόμενα χρόνια, στο καλύτερο σενάριο. Έτσι, για τους παραγωγούς, η ελπίδα μπορεί να βρίσκεται στη δημιουργία μιας τοπικής ποικιλίας ελιάς που απαιτεί λιγότερο χειμερινό καιρό. Το περιφερειακό εμπορικό επιμελητήριο συνεργάζεται με το ΑΠΘ σε αυτό το «πολύ δύσκολο» έργο, υπογραμμίζει ο Γιάννης Κουφίδης. «Αλλά δεν μπορούμε να μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια».

Photos: Newsville.be